प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना / PM Garib Kalyan Yojana
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना (PMGKY) ही भारत सरकारने कोविड-१९ महामारी आणि इतर आव्हानांमुळे प्रभावित समाजातील गरीब आणि असुरक्षित लोकांना दिलासा आणि समर्थन देण्यासाठी सुरू केलेली एक व्यापक सामाजिक कल्याण योजना आहे. या योजनेत विविध घटकांचा समावेश आहे, जसे की मोफत अन्नधान्य, रोख हस्तांतरण, विमा संरक्षण, गॅस सिलिंडर हे सर्व. PMGKY च्या प्रमुख घटकांपैकी एक म्हणजे प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना (PMGKAY), जी राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा कायदा (NFSA) अंतर्गत ८० कोटींहून अधिक लाभार्थ्यांना मोफत अन्नधान्य पुरवते.
कोविड-१९ लॉकडाऊनमुळे होणारी अन्न असुरक्षितता कमी करण्यासाठी तात्पुरता उपाय म्हणून PMGKAY सुरुवातीला एप्रिल २०२० मध्ये सुरू करण्यात आली होती. ही योजना नोव्हेंबर २०२१ पर्यंत अनेक वेळा लागू करण्यात आली, एकूण २१ महिन्यांचा कालावधी. जानेवारी २०२२ मध्ये, मंत्रिमंडळाने डिसेंबर २०२३ पर्यंत PMGKAY चे NFSA सह एकत्रीकरणास मान्यता दिली, ज्यामुळे ते भारतातील अन्न सुरक्षा प्रणालीचे कायमस्वरूपी वैशिष्ट्य बनले. PMGKAY अंतर्गत, NFSA अंतर्गत प्रत्येक लाभार्थी दर महिन्याला अतिरिक्त त्यांच्या विद्यमान हक्कांहून अधिक ५ किलो अन्नधान्य (गहू किंवा तांदूळ) विनामूल्य प्राप्त करतो. ही योजना संपूर्णपणे केंद्र सरकारद्वारे अनुदानित आहे आणि अन्न व सार्वजनिक वितरण विभाग (DFPD) द्वारे राज्य सरकारे आणि केंद्रशासित प्रदेशांच्या सहकार्याने लागू केली जाते.
विमाधारक व्यक्तीच्या नॉमिनीला २ लाख. रु.चे जीवन कवच प्रदान करते
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना फायदे / Benefits of PM Garib Kalyan Yojana
- हे ८० कोटींहून अधिक लोकांना, विशेषत: कोविड-१९ महामारी आणि त्यानंतरच्या काळात अन्न सुरक्षा आणि पौष्टिक समर्थन सुनिश्चित करते.
- हे गरीब आणि असुरक्षित कुटुंबांचे आर्थिक भार आणि त्रास कमी करते, जे अन्न खर्चावर पैसे वाचवू शकतात आणि इतर आवश्यक गरजांसाठी वापरू शकतात.
- हे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना देते आणि शेतकर्‍यांना आधार देते, कारण PMGKAY अंतर्गत खरेदी केलेले अन्नधान्य देशांतर्गत बाजारातून मिळवले जाते.
- हे सार्वजनिक वितरण प्रणाली (PDS) ची कार्यक्षमता आणि पारदर्शकता वाढवते, कारण PMGKAY तंत्रज्ञानाचा फायदा घेते जसे की आधार प्रमाणीकरण, इलेक्ट्रॉनिक पॉइंट ऑफ सेल (еPoS) उपकरणे.
- हे सामाजिक एकोपा आणि राष्ट्रीय एकात्मतेला प्रोत्साहन देते, कारण PMGKAY संपूर्ण देशभरातील सर्व पात्र लाभार्थ्यांना त्यांची जात, धर्म, प्रदेश किंवा राज्य विचारात न घेता कव्हर करते.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना अटी आणि नियम / Eligibility of PM Garib Kalyan Yojana
- ही योजना NFSA अंतर्गत सर्व लाभार्थ्यांना लागू होते, जसे कि अंत्योदय अन्न योजना (AAY) आणि प्राधान्य घरे (PHH) श्रेणी.
- ही योजना NFSA अंतर्गत त्यांच्या विद्यमान हक्कांव्यतिरिक्त, दरमहा प्रति व्यक्ती ५ किलो अन्नधान्य प्रदान करते.
- अन्नधान्य PDS अंतर्गत रास्त भाव दुकानांच्या (FPS) नेटवर्कद्वारे वितरित केले जाते.
- लाभार्थी देशभरातील कोणत्याही FPS वर त्यांचा शिधापत्रिका क्रमांक किंवा आधार क्रमांक दाखवून त्यांच्या हक्काचा लाभ घेऊ शकतात.
- ही योजना पूर्णपणे केंद्र सरकारद्वारे अनुदानित आहे आणि कोणत्याही राज्याचा वाटा आवश्यक नाही.
- ही योजना DFPD आणि इतर एजन्सीद्वारे नियतकालिक पुनरावलोकन आणि निरीक्षणाच्या अधीन आहे.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना आवश्यक कागदपत्रे / Documentation of PM Garib Kalyan Yojana
- NFSA अंतर्गत जारी केलेले रेशन कार्ड
- आधार कार्ड किंवा इतर कोणताही वैध ओळख पुरावा
- SMS घेण्यासाठी मोबाईल नंबर
PMGKAY साठी कोणताही वेगळा फॉर्म किंवा अर्ज प्रक्रिया नाही. लाभार्थी त्यांच्या रेशन कार्ड किंवा आधार कार्डसह त्यांच्या जवळच्या FPS शी थेट संपर्क साधू शकतात आणि PMGKAY अंतर्गत त्यांच्या हक्कांचा लाभ घेऊ शकतात. तसेच, त्यांना त्यांच्या हक्कांमध्ये प्रवेश करण्यात कोणतीही अडचण किंवा तक्रारी आल्यास, ते खालील अधिकार्यांशी संपर्क साधू शकतात:
टोल-फ्री हेल्पलाइन नंबर: १८००-११-४०००
ईमेल: pmgkay-dfpd@gov.in