राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम २०२३: गरीब आणि असुरक्षितांसाठी एक जीवनरेखा 

Rashtriya Samajik Sahayya Karyakram

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम (NSAP) ही भारत सरकारची एक प्रमुख योजना आहे जी समाजातील गरीब आणि असुरक्षित वर्गांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. वृद्ध, विधवा, अपंग आणि शोकग्रस्त कुटुंबांसाठी किमान जीवनमान सुनिश्चित करणे हे NSAP चे उद्दिष्ट आहे. NSAP ची सुरुवात १९९५ मध्ये करण्यात आली होती आणि अधिक लाभार्थ्यांना कव्हर करण्यासाठी आणि सहाय्याची रक्कम वाढवण्यासाठी अनेक वर्षांमध्ये सुधारित आणि विस्तारित केले गेले आहे.

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रममध्ये पाच उप-योजना आहेत

• इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ पेन्शन योजना (IGNOAPS): ही योजना ६० वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींना ३०० रु. मासिक पेन्शन प्रदान करते, जे दारिद्र्यरेषेखालील (बीपीएल) कुटुंबातील आहेत. ८० वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींसाठी पेन्शनची रक्कम वाढवून ५०० रु. करण्यात आली आहे.

• इंदिरा गांधी राष्ट्रीय विधवा पेन्शन योजना (IGNWPS): ही योजना ४० वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या विधवांना ३०० रु. मासिक पेन्शन प्रदान करते, जे बीपीएल कुटुंबातील आहेत.

• इंदिरा गांधी राष्ट्रीय अपंगत्व पेन्शन योजना (IGNDPS): ही योजना दारिद्रय रेषेखालील कुटुंबातील १८ वर्षे व त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींना ३०० रु. मासिक पेन्शन प्रदान करते. 

• राष्ट्रीय कौटुंबिक लाभ योजना (NFBS): ही योजना नैसर्गिक किंवा अपघाती कारणांमुळे प्राथमिक कमावणाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास कुटुंबातील हयात असलेल्या प्रमुखाला २०,००० रु. एकरकमी रक्कम प्रदान करते. प्राथमिक ब्रेडविनर १८ आणि ५९ वर्षांच्या दरम्यान वापरला गेला पाहिजे आणि तो बीपीएल कुटुंबातील असावा.

• अन्नपूर्णा योजना: ही योजना IGNOAPS साठी पात्र असलेल्या परंतु कोणतीही पेन्शन प्राप्त न करणाऱ्या ज्येष्ठ नागरिकांना दरमहा १० किलो अन्नधान्य मोफत पुरवते.

२८ सप्टेंबर २०२३ रोजी हवामान अंदाज Maharashtra

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमचे फायदे

• हे समाजातील गरीब आणि असुरक्षित वर्गांना मूलभूत उत्पन्न समर्थन प्रदान करते ज्यांच्याकडे उपजीविकेचे दुसरे कोणतेही साधन नाही.

• हे लाभार्थ्यांमधील गरिबी, भूक आणि कुपोषण कमी करण्यास मदत करते.

• हे लाभार्थींना त्यांच्या मूलभूत गरजा पूर्ण करण्यास सक्षम करून त्यांचा सन्मान आणि आत्म-सन्मान वाढवते.

• हे लाभार्थींना सुरक्षिततेची आणि सामाजिक समावेशाची भावना देऊन सक्षम करते.

• हे सरकारच्या इतर सामाजिक कल्याणकारी योजना आणि कार्यक्रमांना पूरक आहे.

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमसाठी अटी आणि शर्ती

• राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमची अंमलबजावणी ग्रामीण विकास मंत्रालयाने राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकारच्या सहकार्याने केली आहे.

• राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकारे लाभार्थी ओळखणे, सहाय्य वितरित करणे, रेकॉर्ड राखणे, देखरेख करणे आणि अहवाल देणे यासाठी जबाबदार आहेत.

• राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकारे त्यांच्या निकषांनुसार लाभार्थ्यांना समान किंवा जास्त प्रमाणात मदत देऊ शकतात.

• राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमला केंद्र सरकारकडून अर्थसंकल्पीय वाटपाद्वारे निधी दिला जातो. केंद्र सरकार राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकारांना त्यांच्या कामगिरी आणि उपयोगाच्या अहवालांवर आधारित निधी जारी करते.

• राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमची अंमलबजावणी थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) मोडद्वारे केली जाते, जिथे मदत थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये किंवा पोस्टल खात्यात जमा केली जाते.

• राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमचे निरीक्षण विविध स्तरांवरील विविध समित्यांद्वारे केले जाते, जसे की जिल्हा-स्तरीय समित्या, राज्य-स्तरीय समित्या, कामगिरी पुनरावलोकन समित्या, हे सर्व.

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमसाठी आवश्यक कागदपत्रे

• ओळखीचा पुरावा: आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, पॅन कार्ड, इ.

• वयाचा पुरावा: जन्म प्रमाणपत्र, शाळेचे प्रमाणपत्र, इ.

• राहण्याचा पुरावा: रेशन कार्ड, वीज बिल, पाण्याचे बिल, इ.

• उत्पन्नाचा पुरावा: बीपीएल कार्ड, उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र, इ.

• वैवाहिक स्थितीचा पुरावा: विवाह प्रमाणपत्र, मृत्यू प्रमाणपत्र, इ. (विधवांसाठी)

• अपंगत्वाचा पुरावा: वैद्यकीय प्राधिकरणाने जारी केलेले अपंगत्व प्रमाणपत्र (अपंग व्यक्तींसाठी)

• मृत्यूचा पुरावा: मृत्यू प्रमाणपत्र, पोस्टमार्टम रिपोर्ट, एफआयआर, इ. (NFBS साठी)

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमसाठी फॉर्म कसा भरायचा?

1. राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या किंवा अर्ज प्राप्त करण्यासाठी तुमच्या जवळच्या ग्रामपंचायत ब्लॉक विकास कार्यालय जिल्हा ग्रामीण विकास एजन्सी किंवा राज्य ग्रामीण विकास विभागाशी संपर्क साधा.

2. अर्जातील सर्व माहिती भरा जसे की नाव, पत्ता, वय, लिंग, श्रेणी, बँक खाते क्रमांक, आधार क्रमांक, हे सर्व.

3. अर्जासोबत सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडा आणि संबंधित प्राधिकरणाकडे सबमिट करा.

4. तुमची पात्रता आणि कागदपत्रांची पडताळणी केल्यानंतर, तुम्हाला एक अनन्य ओळख क्रमांकासह पोचपावती स्लिप मिळेल.

5. राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम वेबसाइटवर तुमचा युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर किंवा UID नंबर वापरून तुम्ही तुमच्या अर्जाची स्थिती ऑनलाइन ट्रॅक करू शकता.

6. एकदा तुमचा अर्ज मंजूर झाल्यानंतर, तुम्हाला तुमच्या बँक खात्यात किंवा पोस्टल खात्यात दर महिन्याला सहाय्य मिळणे सुरू होईल.