दीनदयाल अंत्योदय योजना / Din Dayal Antyoday Yojana
दीनदयाल अंत्योदय योजना २०२३ ही एक सरकारी योजना आहे ज्याचा उद्देश देशातील ग्रामीण आणि शहरी भागातील गरीब आणि असुरक्षित लोकांना विविध फायदे आणि संधी प्रदान करणे आहे. ही योजना राष्ट्रीय ग्रामीण उपजीविका अभियान (NRLM) आणि राष्ट्रीय शहरी उपजीविका अभियान (NULM) यांचे एकत्रीकरण आहे, जे २०११ आणि २०१३ मध्ये विशेषत: सुरू करण्यात आले होते. या योजनेला भारतीय जनता पक्षाचे अग्रदूत, भारतीय जनसंघाचे प्रमुख नेते आणि विचारवंत, दीनदयाल उपाध्याय यांचे नाव देण्यात आले आहे.
गरीबी कमी करणे आणि गरीब कुटुंबांना स्वयंरोजगार आणि कुशल मजुरीच्या रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देणे, मजबूत सामुदायिक संस्था निर्माण करणे आणि विविध आर्थिक आणि गैर-विविध वित्तपुरवठा करून त्यांचे जीवनमान वाढवणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. या योजनेचा उद्देश शहरी गरिबांना, विशेषत: रस्त्यावरील विक्रेते, चिंध्या पिकवणारे आणि बेघर लोकांना निवारा, सामाजिक सुरक्षा, कौशल्य विकास आणि मार्केट लिंकेज प्रदान करणे आहे.
या योजनेत दोन घटक आहेत: एक शहरी भारतासाठी आणि दुसरा ग्रामीण भारतासाठी. दीन दयाळ अंत्योदय योजना-नॅशनल अर्बन लिव्हेलीहुड मिशन (DAY-NULM) नावाचा शहरी घटक, गृहनिर्माण आणि शहरी दारिद्र्य निर्मूलन मंत्रालय (HUPA) द्वारे लागू केला जातो. दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना (DDU-GKY) नावाचा ग्रामीण घटक, ग्रामीण विकास मंत्रालय (MoRD) द्वारे लागू केला जातो.
हर घर नल योजना २०२३
दीनदयाल अंत्योदय योजनेचे फायदे / Benefits of DinDayal Antyoday Yojana
- कौशल्य प्रशिक्षण आणि प्लेसमेंटद्वारे रोजगार: ही योजना शहरी आजीविका केंद्रे (CLCs) आणि प्रकल्प अंमलबजावणी एजन्सीज (PIAs) द्वारे शहरी आणि ग्रामीण भागातील गरिबांना विविध मार्केट-ओरिएंटेड कौशल्यांचे प्रशिक्षण प्रदान करते. ही योजना प्रशिक्षित उमेदवारांना योग्य वेतनासह योग्य नोकऱ्यांमध्ये नियुक्त करण्याची सुविधा देखील देते. प्रशिक्षणासाठी प्रति व्यक्ती खर्च रु. १५,००० शहरी भागात आणि रु. १८,००० ग्रामीण भागात.
- सामाजिक एकत्रीकरण आणि संस्था विकास: ही योजना गरीब महिला आणि पुरुषांच्या स्वयं-मदत गटांच्या (SHGs) निर्मिती आणि बळकटीकरणाला प्रोत्साहन देते आणि त्यांना १०,००० रु. प्रति गट चे प्रारंभिक समर्थन प्रदान करते. ही योजना SHGs च्या एरिया लेव्हल फेडरेशन्स (ALFs) आणि सिटी लेव्हल फेडरेशन्स (CLFs) च्या निर्मितीला देखील समर्थन देते आणि त्यांना ५०,००० रु. प्रति फेडरेशन ची मदत प्रदान करते.
- शहरी गरीबांना सबसिडी: ही योजना २ लाख रु. पर्यंतच्या कर्जासह वैयक्तिक मायक्रो-एंटरप्राइझ सेट करण्यासाठी ५% ते ७% व्याज अनुदान प्रदान करते आणि ग्रुप एंटरप्राइझसाठी १० लाख रु. पर्यंत कर्ज मर्यादा देते. ही योजना शहरी बेघर लोकांसाठी कायमस्वरूपी निवारा बांधण्यासाठी किंवा वाढविण्यासाठी प्रति घर २ लाख रु.ची सबसिडी देखील प्रदान करते.
- शहरी बेघरांसाठी निवारा: ही योजना शहरी बेघर लोकांसाठी निवारा बांधण्यासाठी निधी देते, ज्यात पाणीपुरवठा, स्वच्छता, वीज, सुरक्षितता, ह्यांसारख्या आवश्यक सेवांनी सुसज्ज आहे. बांधकामाचा खर्च संपूर्णपणे केंद्र सरकार उचलते.
- इतर फायदे: ही योजना इतर विविध फायदे देखील प्रदान करते जसे की विक्रेते बाजाराचा विकास, स्ट्रेट विक्रेत्यांसाठी कौशल्याची जाहिरात, रॅग पिकर्स आणि भिन्न-अपंग लोकांसाठी विशेष प्रकल्प, सामाजिक सुरक्षा योजना, अशा प्रकारच्या सुविधांमधील सुरक्षा, इतर सरकारी योजना आणि कार्यक्रमांसह अभिसरण, हे सर्व.
दीनदयाल अंत्योदय योजनेच्या काही अटी आणि शर्ती / Eligibility of Dindayal Antyoday Yojana
- ही योजना सर्व ४०४१ वैधानिक शहरे आणि शहरी भागातील शहरे आणि देशातील ग्रामीण भागातील सर्व जिल्हे समाविष्ट करते.
- ही योजना शहरी आणि ग्रामीण अशा दोन्ही भागातील गरीब कुटुंबांना लक्ष्य करते, ज्याची ओळख सहभागी ओळख प्रक्रियेद्वारे केली जाते.
- ही योजना मागणी-आधारित दृष्टिकोनाचा अवलंब करते, जिथे राज्ये आणि शहरांना त्यांच्या स्थानिक गरजा आणि प्राधान्यक्रमांवर आधारित त्यांच्या कृती योजना तयार करण्याची लवचिकता असते.
- योजना समुदाय-नेतृत्वाखालील अंमलबजावणी मॉडेलचा अवलंब करते, जिथे सामुदायिक संस्था जसे की SHGs, ALFs, CLFs हे सर्व आणि योजनेच्या अंतर्गत उपक्रमांचे नियोजन, अंमलबजावणी, देखरेख आणि मूल्यमापन करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
- ही योजना परिणाम-आधारित वित्तपुरवठा यंत्रणेचे अनुसरण करते, जिथे राज्ये आणि शहरांना त्यांच्या कामगिरीवर आणि परिणामांच्या उपलब्धतेवर आधारित निधी जारी केला जातो.
योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी आवश्यक असलेली काही कागदपत्रे –
- आधार कार्ड किंवा इतर कोणताही ओळखीचा पुरावा
- BPL कार्ड किंवा गरिबी स्थितीचा इतर कोणताही पुरावा
- बँक खात्याची माहिती
- शैक्षणिक प्रमाणपत्रे आणि कौशल्य प्रमाणपत्रे (असल्यास)
- प्रकल्प प्रस्ताव किंवा व्यवसाय योजना, जर स्वयं-रोजगार किंवा मायक्रो-एंटरप्राइझसाठी अर्ज करत असेल तर
- मजुरीच्या रोजगारासाठी अर्ज करत असल्यास नियोक्त्याचे ऑफर लेटर किंवा करार
- निवास किंवा बेघर असल्याचा पुरावा, आश्रयासाठी अर्ज करत असल्यास
योजनेसाठी अर्ज भरण्याची प्रक्रिया –
- ग्रामीण भागासाठी योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला (aajееvika.gov.in) किंवा शहरी घटकासाठी (nulm.gov.in) ला भेट द्या.
- योजनेअंतर्गत ऑनलाइन अर्ज किंवा नोंदणीसाठी संबंधित लिंकवर क्लिक करा.
- आवश्यक माहिती भरा जसे की नाव, पत्ता, संपर्क क्रमांक, आधार क्रमांक, बँक खाते क्रमांक हे सर्व.
- आवश्यक कागदपत्रांच्या स्कॅन केलेल्या प्रती अपलोड करा जसे की ओळख पुरावा, दारिद्र्य पुरावा.
- अर्ज सबमिट करा आणि पोचपावती स्लिपची प्रिंटआउट घ्या.